Archief BROEKHUIZEN-BROEKHUIZENVORST
Historie Ooijen
Kadastrale Kaart 1821 van dorpje Ooijen
Ooijen (oude middeleeuwse naam Oen, later Oeyen en in de 19e eeuw Oijen) vormde vanaf de middeleeuwen een eigen heerlijkheid rond het gelijknamige kasteel. Vanaf de Franse tijd in het jaar 1800 wordt het echter bestuurlijk toegedeeld aan de gemeente Broekhuizen en als liggend bij Broekhuizenvorst.
Het had wel een eigen schepenbank met drie schepenen en een eigen
schepenzegel. In 1771 werd de schepenbank samengevoegd met Broek-
huizenvorst, omdat men dezelfde Heer had.
De schepenbank begint qua archieven in 1641 en vanaf 1670 had
het een eigen schepenzegel. Op het zegel staat H. Antonius Abt
met een staf in de rechterhand en achter hem een naar links
gekeerd varken.
Het is geen kerkdorp, het is puur landelijk gebied. Het heeft wel een veld-
kapelletje uit 1733, maar hun eerdere verzoek om een eigen kapel/kerkje in 1697
werd niet goedgekeurd en men bleef kerkelijk onder Broekhuizenvorst vallen.
Er is nu wel iets wat een dorpsplein valt te noemen, namelijk de driehoek
Blitterswijckseweg/Horreweg/Rietweg. Ooit was er een voetveer bij Ooijen,
maar die is al lang geleden opgeheven.
Het gebied is echter al heel lang bewoond, zoals een grafveld van urnen
van enige hectaren bewijst dat in 1913 werd gevonden. De urnen bevonden zich in grafheuveltjes. Daarnaast werden er rond 2018 bij aanleg van de hoogwatergeul over een areaal van 1,7 hectare dertig oude structuren blootgelegd.
Het kasteel bezat overigens maar 2/3 deel van de heerlijkheid en de boerderij Aengen Sandt 1/3 deel. Dat zal te maken hebben gehad met een erfdeling binnen de familie Van Broeckhuysen van Oeijen. De heerlijkheid werd door de Franse heersers in 1796 afgeschaft.
Deze boerderij Aengen Sandt stammend uit de middeleeuwen brandde af in 1977. Op de plek waar de boerderij stond, is een nieuw gebouw in boerderijvorm neergezet als onderdeel van Oerlemans diepvriesproducten (overgenomen door LambWeston). Voorts was er nog de oude grote boerderij de Wisserhof, die vervangen is door een nieuwe boerderij. Op de kadastrale kaart helemaal onderaan, staat aangegeven waar de boerderijen in Ooijen lagen en hoe ze heetten in 1756.
Het heeft naast het in 2001 gerestaureeerde kasteel Ooijen nog een rijksmonument, namelijk het eerder genoemde Sint Annakapelletje, een gebouwtje met driezijdige sluiting en gezwenkte façade uit 1733. De kapel is eigendom van de gemeente.
De kerk in Broekhuizenvorst was de begunstigde van de grote tiende (een tiende van de jaarlijkse oogst) van de heerlijkheid Ooijen al voor 1484.
Volgens het belastingregister uit Kessel van 1767, bestond de heerlijkheid uit 16 huizen, waarbij het kasteel een jeneverstokerij had met 5 ketels. In het bevolkingsregister van 1805 omvatte het 19 huizen met 127 inwoners.
In 1905 verkreeg de akkerman P.J. van Bracht op de huidige Blitterswijckseweg 3 een vergunning om drank te schenken.
Bezitters van de heerlijkheid
* Seger III van Broeckhuysen, 1375-1396
* Seger IV van Broeckhuysen, 1396-1425
* Seger V van Broeckhuysen, 1433-1465
* Matheus van Broeckhuysen, 1465-1473
* Michiel van Broeckhuysen, 1473-1481
* Seger VI van Broeckhuysen, 1481-1533
* Elisabeth van Broeckhuysen, gehuwd met Gerard Boegell, 1533-1555
* Gertrude Alexandrina van Broeckhuysen, gehuwd met Jacques d'Ingenhaeff van Kassel, 1648-1658
* Anna Sybille d'Ingenhaeff, gehuwd met Marten Louwerman, 1719-1719
* Hendrick Ignatius Schenck de Nydeggen, 1719-1747
* Maximiliaan Theodoor Arnold Schenck de Nydeggen, 1747-1763
* Anna Maria Francisca Coninx, weduwe van M.Th. Schenck de Nydeggen, 1763-1764
* A.M.F. Coninx gehuwd met Georg Ludewich Edmund baron Blankert, 1764-1790
* Cunera Francisca Catharina Lambotte, echtgenote van J.A.A. Haffmans (en nicht van A.M.F. Coninx),
1790-1794
In de oorlog werden op 15 oktober 1944 in een boomgaard in Ooijen zonder enige vorm van proces geëxecuteerd de navolgende bewoners: P.J. van Bracht geboren op 31 januari 1858; G.M. Brouwer geboren op 3 december 1921; E.K.L. Haffmans geboren op 1 oktober 1902 en P.A. Vergeldt geboren op 1 november 1914. Dit omdat ze hadden geprotesteerd tegen het weghalen van koeien door de Duitse troepen. Als wraak werden ook nog de woningen van Van Bracht (Blitterswijckseweg 3) en Haffmans (Blitterswijckseweg 4) in brand gestoken en verwoest. Zonder tegenstand te leveren werd Ooijen ingenomen door de Engelsen op zondag 26 november 1944.
In het lokale dialect spreekt men Ooijen uit als Eu-n, wat vermoedelijk afgeleid is van de Duitse klank van haar middeleeuwse naam Oen.
Literatuur:
* Flokstra M, 'Een bijdrage over de heren van Ooijen tot 1555', in De Maasgouw, 106, 1987, pp. 57-76.
* Flokstra M, 'De bezitters van kasteel Ooijen door de eeuwen heen', in Castellogica Verkenningen van de Nederlandse kastelenstichting, Doorn, 1992, Band II, eerste stuk, pp. 267-278 en tweede stuk, pp. 287-296.
* Janssen M.J, 'Oyen bij Broeckhuysenvorst', in De Maasgouw, Maastricht, 29, 1907, pp. 10-14.
* 'Oorkonde van 1492, waarbij Segher, Johan, Maarten, en Jacob van Broickhusen den hof In 't Zand (Aengen Sandt) te Oyen als onderpand stellen voor een gestichte Heilige Mis in de kerk van Horst, in De Maasgouw, Maastricht, l, 1880, p. 216.
Sint Annakapel Ooijen
Hoeve Aengen Sandt
